جلسه بیست و یکم

نقد و تحلیل فیلم «اتوپیا» ساخته سهراب شهید ثالث

نزهت بادی

هاینز با راه‌اندازی فاحشه‌خانه‌ای، اتوپیای خیالی برای خود می‌سازد که در آن به فرمانروایی مطلق برسد. او آن خانه و زنان روسپی را خریده است و مدام از کاسبی و تجارت و سرمایه و سود حرف می‌زند اما به نظر می‌رسد همه آن سازوکار اقتصادی بهانه‌ای است تا مرد، بحران مردانگی‌اش را برطرف کند. مالوی در بحث تماشاگری جنسی توضیح می‌دهد که مرد از طریق افشای نقص یا جرم زن می‌کوشد بر زن سلطه بیابد تا روان‌زخم خود را ترمیم کند. کابوسی که هاینز از چاقو زدن پدر بر تن خود می‌گوید، معادلی از همین اضطراب اختگی اوست. از این رو تلاش می کند تا با سلطه بر زنان روسپی، مردانگی خدشه‌دارشده‌اش را احیا کند. به همین دلیل هرگز نمی‌بینیم که از رابطه جنسی با زنی لذت ببرد، بلکه همواره از خوار و حقیر کردن بدن زنان و مرعوب کردن شخصیتشان در رابطه جنسی است که قدرت می‌گیرد و برتری خود را به رخ می‌کشاند و احساس می‌کند مرد واقعی به نظر می‌رسد. زنان تا زمانی که امید دارند بتوانند دستمزدهایشان را از هاینز بگیرند، شرایط خفقان‌بار و ظالمانه حاکم بر فاحشه‌خانه را تحمل می‌کنند. بارها تحقیر و سرکوب می‌شوند، کتک می‌خورند، مجبور به رابطه جنسی پر از خشونت با هاینز می‌شوند اما چون پولشان دست هاینز است، نمی‌توانند آنجا را ترک کنند. اما زنان وقتی نسبت به میل سرکوب‌شده‌شان به آزادی آگاهی می‌یابند که شبی هاینز به فاحشه‌خانه بازنمی‌گردد و آن‌ها در تنهایی در آن‌جا به سر می‌برند و بدون هیچ سلطه و نظارتی، فرصت زندگی کردن پیدا می‌کنند، با صدای بلند موسیقی گوش می‌دهند، مشروب می‌خورند و با هم می‌رقصند. هرچند روز بعد هاینز بازمی‌گردد و لذت آزادی به همان شب خلاصه می‌شود اما بعد از آن شب است که فکر کشتن هاینز که در ابتدا رویای فردی یکی از زنان است، به هدف جمعی همه زنان بدل می‌شود و آن‌ها را برای نابودی مرد در کنار هم قرار می‌دهد. پایان فیلم یکی از چالش‌برانگیزترین پایان‌بندی‌های سینمایی است که نحوه درک و تلقی ما از زنان روسپی و مفهوم استثمار جنسی را به بازی می‌گیرد و مخاطب را با این پرسش بنیادین مواجه می‌کند که چطور زنان می‌توانند عاملیت جنسی خود را باز پس بگیرند.

در بیست و یکمین برنامه سینماتک کایه دو فمینیسم به نقد و تحلیل فیلم اتوپیا ساخته سهراب شهید ثالث می‌پردازیم و با تمرکز بر آرای لورا مالوی در زمینه اضطراب اختگی مردان پیرامون استثمار جنسی زنان بحث و گفت‌وگو می‌کنیم.

برای دریافت فایل آفلاین جلسه نقد و تحلیل فیلم اتوپیا می‌توانید از طریق شماره زیر در واتس‌اپ و تلگرام به ادمین کایه دو فمینیسم پیام دهید.


+33624783228